การเลี้ยงสัตว์นำ

(พยาธิภายในสัตว์เคี้ยวเอื้อง)
1) Parsitic Gastre-enterittis or Round Worma and Hook Worms (พยาธิตัวกลมและปากขอ)สาเหตุ พยาธิตัวกลม Chaysomya bezziana
พยาธิปากขอ Strongyloidosis papillosus
ป้องกัน - ควรปล่อยสัตว์กินหญ้าตอนสาย ๆ เพื่อลดการติดพยาธิ
- ควรตรวจไข่พยาธิเป็นประจำ ซึ่งจะตรวจจากอุจจาระ
- กำจัดไข่พยาธิในทุ่งหญ้า โดยกำจัดก้อนอุจจาระในทุ่งหญ้า
- ทำโปรแกรมถ่ายพยาธิโดยใช้ยา Broad spectrum
antihelmintics ทา 3 เดือน
- Phenotiazine 200 – 400 mg/kg ของน้ำหนักโค และ
ไม่ควรเกิน 60 gm
- Organophosphate 550 – 110 mg/kg ของน้ำหนักโค
การรักษา - อัลเบนดาโซล 1 ml/ น้ำหนัก 10 kg กรอกให้สัตว์กิน
- ถ่ายพยาธิ Nicotine Sulfate Copper Sulfate 1%
- ไทโอฟาเนต (ตัวกลม), ไนโตรไซนิล (ปากขอ)
- Ivermectin 200 ?g ฉีดใต้ผิวหนัง
- อ๊อดเฟนดาโล (ตัวกลม)
หมายเหตุ : ในพยาธิตัวกลม มีรายงานพบว่า มีพยาธินี้จำนวนเพียง 400-800 ตัว
สามารทำให้โคถึงตายได้
2) Liver Fluke (พยาธิใบไม้)อาการและวิการ โลหิตจาง ผอม ขนหยาบกร้าน ตับอาจขยายใหญ่
ป้องกันและการรักษา - เมื่อตรวจพบ ใช้ยาถ่ายพยาธิ Hexachlorethane
carbontetrachoride 20 ml / 50 Kg
- ไนโตรไซนิล

3) Stomach Worms (พยาธิเส้นด้าย)อาการ สัตว์อ่อนแอ ผอม แคระแกรน
ป้องกันและรักษา - ทำการตรวจเมื่อพบใช้ถ่ายพยาธิ Copper Sulfate 1%
Thiabeendazole
4) Lung Worms (พยาธิในปอด)อาการ ไอ หายใจลำบาก มีเมือกถูกขับออกทางจมูก โลหิตจาง
ซูปผอม
ป้องกันการรักษา ฉีด diethcar – bamazine เข้ากล้ามเนื้อ

ยาสมุนไพรที่ใช้ถ่ายพยาธิภายใน
- ใบกระท้อน 3 กำมือผสมกับเกลือ 1 กำมือโขลกให้เข้ากันแล้วป้อนปาก
- ลูกมะเกลือ 0.5 ลิตรตำเอาน้ำผสมดีเกลือ 3 ช้อนแกง กรอกปาก 1 ขวดน้ำอัดลมโดยกรอกเพียงครั้งเดียว(ถ่ายเช้าจะขับพยาธิออกเย็นแต่ไม่สามารถจะถ่ายพยาธิในตับได้)
- มะขามเปียกประมาณ 3 มัด ผสมกับไพรโคลกละเอียดครึ่งหนึ่งของมะขามเปียกผสมกับเลือน้อยกว่าไพรกรอกปากไม่ผสมน้ำ
- เมล็ดสะแก 1 กำมือ ต้มรวมกับใบกระเพาะอีก 1 กำมือแล้วนำส่วนน้ำกรอกปาก
External Parasite of Ruminant (พยาธิภายนอกของสัตว์เอื้อง)1) Mange (โรค เรื้อน)สาเหตุ หมัด
อาการ คัน บริเวณแผลมีขนล่วง ผิวหนังหยาบ เป็นวง
รักษา - ตัดขนออกอาบด้วยน้ำยาเบนซินเฮกซาคลอไรด์ 0.03 %
- กำมะถันผง 1 ส่วน/น้ำมันพืช 9 ส่วน ผสมทาวันละ 1-2 ครั้ง
หลังจากทำความสะอาดแล้ว
- กำมะถันเหลือง 20 ช้อนโต๊ะ ผสมลูกเหม็น 10 ลูกตำละเอียด
ผสมกับน้ำมันมะพร้าว 2-3 กระป๋อง เคียวบนไฟ อ่อนๆ
จนเข้ากันรอให้หายร้อนแล้วนำไปทาบริเวณที่เป็น 3
วันครั้ง โรคจะหายไป 1-2 เดือน
ตัวอย่างยาการค้าที่ใช้ - Ivermec ฉีดใต้ผิวหนัง < 17 kg ฉีด 0.5 ml
- Phox- M pour-on โรคบริเวณเรื้อน 2-4 ครึ่งใช้ปริมาณ
1 ml/น้ำหนักตัว 3-5 kg โดยใช้ห่างกัน 5-10 วัน
2) Ticks (โรค เห็บ)สาเหตุ Iodide หรือที่เรียกว่า hard ticks
อาการ เบื่ออาหาร ซูบผอม น้ำหนักลด โลหิตจาง อ่อนเพลีย หงอยซึม
มีไข้สูงประมาณ 2-3 วัน ตัวสั่น น้ำนมลดลงปีละ 180 ลิตร/ตัว
ปัสสาวะแดงเข้มถึงดำขนร่วง เป็นพาหะนำเชื้อโปรโตรซัว และมี
อัตราการตายสูงประมาณ 50-90%
ป้องกัน - ควรมีโปรแกรมกำจัดพยาธิ โดยใช้
Asuntol เข้มข้น 0.06%
Decis เข้มข้น 0.0007%
Sevin เข้มข้น 0.5%
Basudin เข้มข้น 0.05%
สามารถป้องกันเห็บวัวได้นาน 6 วัน
รักษา - ปัจจุบันใช้สารสงเคราะห์ในกลุ่มไพรีธรอยด์
- Phosphorothioate 50% W/W
- ยาปาริเคดา 1 ml / น้ำ 1 ลิตร โดย อาบ, พ่น
- ยาดิลดริน 0.03% พ่น
- Cabarly 20 gm/น้ำ 10 ลิตร พ่น
- เซฟวิน 85 ทาลำตัว
- Ivermectin 200 mg ฉีดใต้ผิวหนัง
- คาร์บารีลโรเนลคลอร์เคน พ่นให้ทั่วตัว
- รากโลติ๊น 400 gm ทุบแช่น้ำ 4 ลิตรทิ้งไว้ค้างคืน พ้นตัวเห็บ
- กำมะถันผง 1 ส่วน/น้ำมันพืช 9 ส่วน ผสมทาวันละ 1-2 ครั้ง
หลังจากทำความสะอาดแล้ว
- ยาฉุนใส่ปูนแดงหมักไว้ 2 วัน แล้วเอามาทา
- ใช้สารละละายเมล็ดสะเดาความเข้มข้น 15%ฉีดพ่นทุก 3
สัปดาห์ เป็นระยะเวลา 12 เดือน
หมายเหตุ : - เห็บเป็นพาหนะโรคที่สำคัญหลายชนิด เช่น Anaplasmosis,
Piroplasmosis, Babesiasis
- การพ่นยาต้องระวัง ตาและจมูกโค
- เมื่อหายแล้วจะเป็นตัวอมโรค
- มีรายงานว่า พบว่าน้ำมันตะไคร้ และตระไคร้หอมสามารถฆ่าเห็บโคได้
3) Lices (เหา)สาเหตุ จัดอยู่ใน order Phthiraptera พวก Anoplura หรือ Sucking Lice
อาการ จะดูดเลือดโค ทำให้โคซูบผอม โตช้า แคระแกรน กระวนกระวาย น้ำหนักลด
ถ้าเป็นมากจะทำให้โลหิตจาง
ป้องกัน - ใช้ยากำจัดเหา เช่น โลติ๊น, ลินเดน
รักษา - ยาNegasunt (รักษาแผล)
- รากโลติ๊น 400 gm ทุบแช่น้ำ 4 ลิตรทิ้งไว้ค้างคืน พ่นตัวเหา (ต้องระวัง
เข้าตาและจมูกโค) ทำ 2 ครั้ง โดยให้ห่างกันประมาณ 2 สัปดาห์
- Ivermectin 200 ?g ฉีดใต้ผิวหนัง
- กำมะถันผง 1 ส่วนต่อน้ำมันพืช 9 ส่วน ทาบริเวณที่เป็นวันละ
1-2 ครั้ง หลังจากทำความสะอาดแล้ว