ความรุนแรงในครอบคัว

                 การปรากฎเป็นข่าวในหน้าหนังสือพิมพ์  " ฆ่าเมียพ้นคุก สั่งรอลงอาญา ชี้  ดร.พิพัฒน์  ทำเพราะโทสะ  (หนังสือพิมพ์คมชัดลึก ฉบับที่  278  วันเสาร์ที่ 20 กรกฎาคม 2545)  และ  ดร.ฆ่าเมีย ให้รอลงอาญา 3 ปี  สอนเด็กอีก 50 ชม."  (หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ ฉบับที่ 16251  วันเสาร์ที่ 20 กรกฎาคม 2545) สร้างความแปลกใจให้กับผู้อ่านและผู้ที่ติดตามข่าวนี้มากที่ศาลพิเคราะห์แล้วเห็นว่า  เรื่องทะเลาะวิวาทระหว่างสามีภรรยามีสาเหตุมาจากความรู้สึกส่วนตัวของจำเลยเอง   กระทำความผิดเพราะอารมณ์โทสะที่เกิดขึ้นชั่วขณะทำร้ายภรรยาบาดเจ็บตามร่างกายหลายแห่งจนเสียชีวิต  อย่างไรก็ตาม  คงจะต้องติดตามผลจากการตัดสินของศาลต่อไป
               กรณีเช่นนี้เกิดขึ้นได้ในทุกสังคม Murray A. Straus (1977) ได้ศึกษาต่างวัฒนธรรมเรื่องการทะเลาะวิวาทระหว่างสามีภรรยา  พบสาเหตุที่เป็นปัจจัยรุนแรงนำไปสู่การทะเลาะวิวาท  4  ประการ  คือ
               1.  การบ่มเพาะความอึดอัดไม่พอใจระหว่างสามีภรรยาเป็นเวลานาน
               2.  กิจกรรมของครอบครัว และความสนใจของสามีภรรยาที่แตกต่างกัน  กล่าวคือ  เวลาของสามีและ
                    ภรรยาจะไม่ตรงกันในการกระทำกิจกรรมของครอบครัว
               3.  เวลาของสามีและภรรยามุ่งไปสู่การทำงานเฉพาะกิจของตนเองขาดความเอาใจใส่ต่อกัน
               4.  ความไม่เสมอภาคระหว่างเพศ  โดยเฉพาะความสัมพันธ์ภายในครอบครัวที่สามีจะแสดงบทบาทผู้มีอำนาจเหนือต้องการให้ภรรยาสมยอมในทุกเรื่อง  และทำให้ภรรยาต้องอยู่ในภาวะพึ่งพาสามี  โดยเห็นว่าการหย่าร้างจะนำผลร้ายมาสู่ลูกๆ

               แนวคิดความสัมพันธ์ของครอบครัวเรื่องอำนาจและการแบ่งช่วงชั้นทางอำนาจ  แสดงให้เห็นถึงการใช้อำนาจของผู้ที่มีสถานภาพที่เหนือกว่าสามารถทำการควบคุมและสร้างอิทธิพลภายใต้ระบบความความสัมพันธ์ในครอบครัว   เมื่อนำหลักแนวคิดระบบอาวุโสมาพิจารณาถึงความสัมพันธ์ในระหว่างบทบาทหญิงและชาย จะพบว่าสถาบันต่างๆ ทางเศรษฐกิจ   สังคม   การเมือง  และศาสนา   ได้สนับสนุนแนวคิดดังกล่าวว่าระบบอาวุโส  ทำให้ผู้ชายมีบทบาทที่เหนือกว่าผู้หญิงระหว่างช่วงชีวิตสมรสในทุกด้าน   สิ่งเหล่านี้ปรากฎให้เห็นต่อสังคมว่าผู้ชายสามารถมีอำนาจเหนือกว่าทางด้านอาชีพการงาน   ด้านการเมือง และศาสนา  ผู้หญิงเป็นเพศที่แสดงถึงผู้มีอำนาจที่น้อยกว่า  ได้รับผลประโยชน์ต่างๆ ที่น้อยกว่า  มีโลกของตนเองภายในบ้านและการเลี้ยงลูก
              การนำผลทางลบด้านชีวิตครอบครัวมาทำการศึกษาจะทำให้สังคมมีความเข้าใจภาวะวิกฤตที่เป็นปัญหาของครอบครัวสามารถที่จะทำการป้องกันแก้ไขเพื่อให้ครอบครัวมีความสันติสุข
               ผลทางลบด้านชีวิตครอบครัว  คือ  ความรุนแรงในครอบครัว (Violence in the Family)   สามารถจำแนกเป็น  2  ประเภท  คือ
               1.  การทำร้าย  ทุบเฆี่ยนตีภรรยา  (Wife Battering)
               2.  การกระทำทารุณต่อเด็ก  (Child Abuse)
การทำร้าย ทุบเฆี่ยนตีภรรยา   (Wife Battering)
               การทำร้าย  ทุบเฆี่ยนตีภรรยา  เกิดขึ้นได้ทุกชนชั้นในสังคม (Lenore E. Walker) สาเหตุเกิดจากความผิดปกติของสมาชิกครอบครัว (Steinmetz, 1977)  ทำให้เกิดข้อขัดแย้งและการพิพาทในครอบครัว  ถ้าปล่อยทิ้งให้เป็นความขัดแย้งที่เรื้อรังไม่ได้ขจัดแก้ไข    ผลสุดท้ายจะเกิดภาวะที่ไม่สามารถควบคุมได้     นักวิชาการหลายท่านแสดงความคิดเห็นว่า ความรุนแรงในครอบครัวเกิดจากการใช้อำนาจอาวุโสระหว่างเพศ  เช่น  Goode (1971)  และ O'Brien  (1971)    ได้เสนอว่า   สามีที่ไม่ประสบความสำเร็จทางสังคมในหน้าที่การงาน   มักจะแสดงความวิตกกังวลหงุดหงิดไปสู่ภรรยา   Goode (1971)    ได้สรุปว่า   ความรุนแรงในครอบครัวเกิดขึ้นเมื่อสามีไม่สามารถมีสถานภาพทางสังคม  ประสบความล้มเหลวต่อการมีอำนาจนอกบ้าน  ไม่สามารถทำงานบรรลุวัตถุประสงค์เพื่อนำมาสนับสนุนการมีอำนาจในบ้าน  ประเด็นเหล่านี้ ต้องทำการศึกษาต่อไปอีก  โดยจะต้องนำปัจจัยอื่นมาทำการศึกษา  เช่น  กระบวนการขัดเกลาทางสังคม  ปัจจัยทางจิตวิทยา  ปัจจัยความกดดันทางสังคม  เช่น  ปัญหาการว่างงาน  ปัญหาด้านการเงิน  และปัญหาด้านสุขภาพ
การกระทำทารุณต่อเด็ก  (Child Abuse)
              การกระทำทารุณต่อเด็ก  เกิดขึ้นได้หลายสถานการณ์ตั้งแต่เรื่องความขัดสนด้อยโอกาส  ขาดแคลนความจำเป็นพื้นฐานของชีวิต  ด้านอาหาร  เสื้อผ้า  ที่อยู่อาศัย  ไปจนถึงเรื่องการขาดความรัก  ความอบอุ่นในครอบครัว  การกระทำทารุณทางร่างกาย  ถูกกักขังหน่วงเหนี่ยว  นำไปเร่ขาย  ทอดทิ้งให้อดอยากหิวโหย  ต้องเร่ร่อนและการฆาตกรรมเด็กตั้งแต่เป็นทารกอยู่ในครรภ์  การฆ่าทิ้งถ้าพบเป็นเพศหญิง  และการทำแท้งจากการตั้งครรภ์ที่ไม่พึงประสงค์  บางประเทศที่อยู่ระหว่างการทำสงครามจะให้เด็กจับอาวุธ ทำหน้าที่เป็นทหาร  และเด็กต้องตกเป็นเหยื่อจากการสู้รบตั้งแต่อายุระหว่าง  7 - 8  ขวบ    การกระทำทารุณต่อเด็กที่นักวิชาการหลายท่านได้สรุปสาเหตุ   เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงทางสังคม  สังคมเกิดภาวะไร้ระเบียบวินัย  รวมทั้งการเกิดสภาพความเป็นเมือง  (Urbanization)  ทำให้สังคมละทิ้งคุณค่าทางวัฒนธรรม  และการปฏิบัติหน้าที่ของครอบครัวล้มเหลว  ทำให้เสี่ยงต่อการกระทำทารุณต่อเด็กยิ่งขึ้น
ความเข้าใจเกี่ยวกับครอบครัวศึกษา (Family Studies)                     
             การทำความเข้าใจเกี่ยวกับครอบครัว หรือครอบครัวศึกษา  ได้มีนักวิชาการใช้ทฤษฎีศึกษาหลายทฤษฎีโดยเฉพาะทฤษฎีโครงสร้างและหน้าที่   เช่น   ศึกษาครอบครัวด้านการหย่าร้างและปัญหาต่างๆ ของครอบครัว  ปัจจุบัน  นักวิชาการได้ใช้ทฤษฎีกระบวนการครอบครัว (family process)  เข้ามาศึกษาโดยเน้นพัฒนาการมนุษย์ในระบบนิเวศวิทยา  (Bronfenbrenner, 1979)   โดยเสนอว่า  บุคคลและสุขภาพครอบครัวเป็นเรื่องที่สลับซับซ้อนที่ต้องทำการศึกษาในเชิงความรู้สึกนึกคิด  และสภาพแวดล้อม
                ในที่นี้จะเสนอการศึกษาด้านสุขภาพครอบครัว และความบกพร่องต่อการปฏิบัติหน้าที่ของครองครัว  หมายถึง การศึกษาครอบครัวจะทำหน้าที่อย่างไรให้ดีที่สุดตามที่ครอบครัวมุ่งหวัง  และความหมายของสุขภาพครอบครัว คือ ครอบครัวประสบความสำเร็จต่อการปฏิบัติหน้าที่และบรรลุเป้าหมายตามที่มุ่งหวังไว้
                ครอบครัวที่มีสุขภาพที่ดีจะต้องประกอบด้วย  คุณลักษณะสำคัญ  6  ประการ  แต่มิได้หมายความว่าครอบครัวสุขภาพดีจะต้องมีครบองค์ประกอบทั้ง  6  ประการ
                1.  ทำความตกลงแหล่งการใช้อำนาจภายในครอบครัว
                2.  กำหนดกติกาและทำการตัดสินใจในการใช้กติกาอย่างมั่นคง
                3.  แสดงพฤติกรรมเชิงแลกเปลี่ยนความเอื้ออาทรในการพิทักษ์คุ้มครองซึ่งกันและกันอย่างสม่ำเสมอ
                4.  ทำการเลี้ยงดูผู้เยาว์และเด็ก  และรักษาสถานภาพชีวิตสมรสอย่างมีประสิทธิภาพและมั่นคง
                5.  ทำการกำหนดเป้าหมายของครอบครัวที่สมาชิกแต่ละคนมีส่วนร่วม
                6.  มีความยืดหยุ่นและการปรับตัวยอมรับพัฒนาการที่เกิดขึ้นอย่างปกติ และรวมถึงเหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นอย่างไม่คาดคิด

                ครอบครัวสุขภาพดีจะต้องรู้จักการสื่อสารด้วยการพูด และทำความเข้าใจกันอย่างเปิดเผย  รู้จักยอมรับและเข้าใจแนวคิดของแต่ละฝ่ายด้วยการตกลง ยอมรับมากกว่าการขัดแย้ง  รูปแบบลำดับขั้นตอนการดำเนินชีวิตการแต่งงาน (Stages of a Marriage)  ที่จะนำเสนอต่อไปนี้เป็นส่วนหนึ่งของวัฏจักรชีวิตครอบครัวที่จะทำความเข้าใจถึงการผสมผสานความเป็นปัจเจกบุคคลในครอบครัว และการรับรู้ปฏิสัมพันธ์ต่อกันในช่วงชีวิตการแต่งงาน   1